در حالی که طالبان پیش شرط حضور و مشارکت خود در فرایند صلح را خروج نیروهای خارجی از افغانستان اعلام کرد. این بسیار روشن و مشخص است که نه تنها گفتگوهای صلح عمان -بلکه ده‌ها گفتگوی دیگر نیز که ممکن است در آینده در ارتباط با صلح افغانستان انجام شود- همزمان با حضور نیروهای آمریکایی و خارجی در افغانستان بی‌نتیجه و شکست خورده خواهد بود.

 روز سه شنبه، 25 میزان، شهروندان افغانستان روزی خونین را سپری کردند. در نتیجه سه حمله هماهنگ شده طالبان در ولایت‌های غزنی، پکتیا و فراه بیش از ۷۰ تن کشته شدند که اکثر کشته شدگان از نیروهای امنیتی هستند. بلافاصله پس از این حملات گروه طالبان با انتشار بیانیه‌ای مسئولیت هر سه حمله را به عهده گرفت. افغانستان سال‌هاست روی امنیت را به خود ندیده است و تقریبا از سال 2001 به این سو گاه بطور مرتب و گاه روزانه با انفجارهای انتتحاری و تروریستی روبرو بوده است. در این میان نکته حائز اهمیت آن است که این حملات یک روز پس از مذاکرات مسقط با موضوع برقراری صلح در افغانستان با حضور نمایندگان افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا در مسقط پایتخت عمان صورت گرفت. گفتگوهای صلح افغانستان که این بار در عمان برگزار می‌گردید، پس از یک سال تاخیر و برای ششمین بار متوالی بود که دنبال می‌شد. طبیعتاً انجام این عملیات‌ توسط شبه نظامیان گروه طالبان، حاوی پیام عدم رضایت و همراهی این گروه با اهداف و نتایج گفتگوهای عمان است. حال این پرسش مطرح است که چرا طالبان چنین واکنشی را نسبت به برگزاری نشست مسقط اتخاذ کرده است؟

عدم مشارکت طالبان در فرآیند مذاکرات

با آنکه هدف از انجام مذاکرات عمان تعیین مسیر و سازوکاری برای ایجاد صلح پایدار میان دولت مرکزی افغانستان و شورشیان طالبان بوده است، اما در عمل این اجلاس با نبود یکی از دو طرف اصلی مناقشه یعنی نمایند گان طالبان تشکیل و برگزار شد که صرف همین امر امکان حصول نتیجه از نشست عمان را بسیار کمرنگ کرده بود.

در این راستا ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان، یک روز پیش از برگزاری این نشست اعلام کرد که از هیچ کدام از نمایندگان طالبان برای شرکت در نشست مذکور دعوت به عمل نیامده است. خبرگزاری رویترز نیز به نقل از دو فرمانده مشهور و برجسته گروه طالبان همین ادعا را تکرار نمود. البته در این گزارش از این دو فرمانده طالبان نقل شده بود که شورای رهبری طالبان تصمیم داشت تا اگر از این گروه دعوت رسمی هم شد در نشست مسقط حضور پیدا نکنند. اما در هر حال روال منطقی و ثمربخش در انجام میانجیگری و حصول توافق میان دو طرف آن است که از سوی طالبان هم نماینده‌ای که بتواند نظرات و دیدگاه‌های مطبوع این گروه را مطرح سازد، حضور داشته باشد. لذا اینکه از این گروه برای شرکت در مذاکرات دعوتی نشده است و یا رهبران طالبان خود تمایلی به حضور در مسقط نداشته‌اند، در هر دو صورت کسب نتیجه از مذاکرات را منتفی کرده بود چنانچه اقدامات تروریستی شب گذشته توسط اعضای طالبان کاملاً مؤید این واقعیت است.

استراتژی جدید آمریکا در افغانستان؛ تداوم و تشدید حضور

دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده در سخرانی سالانه در سازمان ملل متحد که کمتر از یک ماه پیش در نیویورک برگزار شد، با اعلام استراتژی جدید آمریکا در افغانستان از تداوم و تشدید حضور نیروهای آمریکایی در این کشور و افزایش حملات به شبه نظامیان طالبان خبر داد و در این مسیر همراهی جدی‌تر اسلام آباد با واشنگتن و همچنین مشارکت هند در صحنه سیاسی افغانستان را نیز خواستار شد. براین اساس در حالی که طالبان پیش شرط حضور و مشارکت خود در فرایند صلح را خروج نیروهای خارجی از افغانستان اعلام کرد. این بسیار روشن و مشخص است که نه تنها گفتگوهای صلح عمان -بلکه ده‌ها گفتگوی دیگر نیز که ممکن است در آینده در ارتباط با صلح افغانستان انجام شود- همزمان با حضور نیروهای آمریکایی و خارجی در افغانستان بی‌نتیجه و شکست خورده خواهد بود.

از طرف دیگر رهبران طالبان معتقدند که تجربه‌های پیشین در قدم گذاردن به فرآیند مذاکرات عملاً با نبود اراده واقعی در مقامات آمریکایی برای ایجاد صلح در افغانستان و پایبندی به تعهدات در زمینه فراهم کردن شرایط خروج از این کشور، تجربه ای ناموفق بوده است. در واقع هدف آمریکا از انجام مذاکرات نه فراهم کردن شرایط ثبات در افغانستان بلکه مذاکره‌ای برای مذاکره و گرفتن زمان  است.

در کنار این شرایط خلأ حضور ایران به عنوان همسایه مهم افغانستان و روسیه نیز به عنوان بازیگری مهم در صحنه تحولات افغانستان بر تردیدها برای دستیابی به موفقیت در نشست عمان افزوده بود. صرف نظر از اینکه ایران می پذیرفت و یا نمی پذیرفت در این مذاکرات وارد شود ، اگر آمریکا در حل مشکل صادق بود باید نسبت به حضور کشورهای پیرامونی در مذاکرات اعلام استقبال می کرد. پیش از این نیز برخی نمایندگان مجلس سنای افغانستان از پیامد نادیده‌گرفتن کشورهای منطقه در نشست‎های چهارجانبه هشدار داده‎ بودند.

با این حال آن چه مشخص است، با خروج نیروهای خارجی از افغانستان با هدف جلب موافقت طالبان برای شرکت در مذاکرات صلح و همچنین دعوت از سایر بازیگران تاثیرگذار در صحنه تحولات این کشور شاید بتوان امید بیشتری به گفتگوهای صلح آتی در افغانستان داشت. گفتگوهایی که تاکنون بدلیل غیبت طالبان و همزمان تداوم حضور خارجی در افغانستان ناکام مانده است.